Ва алайкум ассалом. Садриддин Али ибн Али ибн Муҳаммад ибн Абул Изз Ҳанафийнинг “Ақидатут таҳовия”га ёзган шарҳида мусулмонларнинг “маа шааллоҳу каана ва маа лам яшаъ лам якун” деган сўзлари кавний иродага мисол экани айтилган.
    Кавний ирода “кавний-қадарий”, шаръий ирода эса “шаръий-диний ирода” дейилади. Иккиси ўртасидаги фарқ шуки, кавний ирода содир бўлиши шарт. Бу тоатлар каби Аллоҳ яхши кўрадиган нарсаларда ҳам, маъсиятга ўхшаш Аллоҳга хуш келмайдиган нарсаларда ҳам бўлиши мумкин. Бу ирода тури “Аллоҳ хоҳласа, бўлади. хоҳламаса, бўлмайди” деганга мувофиқдир. Бундан келиб чиқадики, кавнда (яъни, борлиқда) яхшилик ҳам, ёмонлик ҳам фақат Аллоҳнинг хоҳиши, иродаси билан бўлади.
     Шаръий ирода эса, фақат Аллоҳ яхши кўрадиган нарсаларда бўлади. Бу ишнинг содир бўлиши ҳам, бўлмаслиги ҳам мумкин. Масалан, Аллоҳ бандаларни мўмин бўлишларини хоҳлаши шаръий иродадир. У зот одамларни Ўзигагина имон келтиришга буюрган ва шуни хоҳлаган. Аммо одамлар ичида имон келтирган ҳам, кофир бўлганлар ҳам бор.
     “Аллоҳ сизларга енгилликни хоҳлайди, оғирликни хоҳламайди” ояти шаръий иродага мисол бўлади. Оятнинг маъноси шуки, Аллоҳ бандалар учун қийинчилик бўлишини яхши кўрмайди.
     Кавний ирода барча мавжудотларга шомил (умумий, қамраб олувчи) иродадир. Борлиқдаги ҳар бир нарса Аллоҳнинг хоҳиши билан бўлади. Унинг иродасидан ташқарига чиқмайди. Банданинг намоз ўқиши ҳам кавний, ҳам шаръий ирода билан бўлади. Лекин бир банда гуноҳга ботса, бу фақат кавний ирода билан бўлади. Аллоҳнинг мўминларни, тавба қилувчилар ва покиза зотларни, солиҳ амалларни яхши кўриши шаръий иродадир.
     Хуллас, кавний ирода умумий. У яхши нарсаларни ҳам, ёмонни ҳам ўз ичига олади. Бироқ шаръий ирода фақат Аллоҳ яхши кўрган ва рози бўлган нарсаларни қамраб олади. Валлоҳу аълам!