Farz namozlarining 3-4-rakatidagi qiroat ! 13.04.2017
Savol:
Assalomu alaykum. Bizning hanafiy mazhabimizda farz namozlarining 3-4-rakatlarida Fotihani qiroat qilish hukmi haqida batafsil ma’lumot bersangiz.
8336
Va alaykum assalom. Bizning hanafiy mazhabida to‘rt rakatli farz namozlarining avvalgi ikki rakatida Fotiha bilan zam sura o‘qish vojib sanaladi. Keyingi ikki rakatda Fotihani o‘qish ixtiyoriy: xohlasa, o‘qiydi yoki tasbeh aytadi. Qolgan uch mazhabda buning hukmi boshqacha.
Burhoniddin Marg‘iloniyning “Hidoya” kitobida shunday deyilgan: “Banda oxirgi ikki rakatda muxayyardir: xohlasa, (bir tasbeh miqdorida) sukut saqlaydi, xohlasa, (Fotiha surasini) qiroat qiladi, istasa, (uch marta) tasbeh aytadi. Abu Hanifa rahimahullohdan shunday rivoyat qilingan. Bu Ali, Ibn Mas’ud va Oisha roziyallohu anhumdan naql qilingan. Lekin, qiroat qilish afzal. Chunki, Payg‘ambar alayhissalom shunda bardavom bo‘lganlar. Shuning uchun zohirur rivoyatga ko‘ra, uni tark etish bilan sahv (sajdasi) vojib bo‘lmaydi. Nafl namozlari va vitrning har bir rakatida qiroat qilish vojibdir...”
“Imom Quduriy: “Farz namozlarining oxirgi ikki rakatida faqat Fotiha surasining o‘zini o‘qiydi”, degan. Imom Shofe’iy va Ahmad nazdida, Fotiha surasini o‘qish vojib sanaladi. Imom Molik nazdida, har bir rakatda Fotiha surasini o‘qish vojibdir. Mashhur rivoyatga ko‘ra, Imom Ahmadning qavli ham shunday” (Badriddin Ayniy, “Binoya sharhul hidoya”).
Mazhabimiz ulamolari quyidagi rivoyatni dalil qilib keltirishgan:
Abu Ishoqdan rivoyat qilinishicha, Ali va Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhumo: “(To‘rt rakatli namozning) avvalgi ikki rakatida qiroat qil, keyingi ikki rakatida tasbeh ayt!” deyishgan (Ibn Abu Shayba “Musannaf”da rivoyat qilgan).
Zaylaiy “Nasbur roya” kitobida: “Bu rivoyat sanadida uzilish bor”, degan.
“Hasan Abu Hanifadan rivoyat qilishicha, agar qasdan qiroat qilmasa, tasbeh ham aytmasa, yaxshi ish qilmabdi. Agar shuni unutsa, unga sajdai sahv vojib bo‘ladi. Sababi keyingi ikki rakatdagi qiyom maqsuddir. Uning ham qiroat, ham zikrdan xoli bo‘lishi karih sanaladi” (Muhammad ibn Muhammad Rumiy, “Inoya sharhul hidoya”).
Xulosa qiladigan bo‘lsak, hanafiy mazhabida, nafl va vitr namozining barcha rakatlarida, farz namozlarinnig avvalgi ikki rakatida qiroat qilish vojibdir. To‘rt rakatli farz namozlarining 3-4-rakatlarida xohlasa, Fotihaning o‘zini qiroat qiladi, xohlasa, uch marta tasbeh aytadi yoki bir marta tasbeh aytish miqdorida sukut saqlaydi. Vallohu a’lam!